Zachte winter? In Paramaribo is het altijd tropisch warm.

De Rijn is de langste rivier van ons land, een mannelijke inwoner van onze buurlanden noem je een Belg of een Duitser, een winter met milde wintertemperaturen heet een zachte winter.

Leerstof die in Nederlandse schoolboeken te vinden is. Voor een schoolkind in Suriname is deze informatie minder relevant. Door het land stroomt immers de Suriname-rivier, een mannelijke inwoner van het buurland heet een (Frans)-Guyaan en het Surinaamse klimaat kent alleen tropische temperaturen en regentijden.

Dat het er bloedheet is, ervoer Hanneke van der Werf aan den lijve. In juni 2019 vertrok ze voor zes maanden naar Paramaribo, om er te werken als educatief auteur en eindredacteur. ‘Als je op vliegveld Zanderij uit het vliegtuig stapt, valt de warme, vochtige lucht als een deken op je.‘

Het begon zo: in april 2019 kreeg Hanneke, een vage, maar tot de verbeelding sprekende vacature toegestuurd. In de vacature werden educatieve auteurs en eindredacteuren gezocht die bereid waren een halfjaar te werken in Paramaribo. De afzender: de vakgroep Educatiewetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel.

Na een aanvankelijke aarzeling – ‘Ik dacht dat het spam was’ – besloot Hanneke het te wagen en stuurde een sollicitatie. Het duurde weken voor er een reactie kwam en er een sollicitatiegesprek via Skype ‘met Paramaribo´ volgde. Hierop volgde een onduidelijke periode waarin afspraken moeizaam werden vastgelegd en een visum en andere zaken werden geregeld. Maar op 15 juni was het zover. Hanneke vertrok voor zes maanden naar Paramaribo.

Aan de andere kant van de oceaan wachtte een project dat geïnitieerd was vanuit het Surinaamse ministerie. Want ondanks dat Nederlandse lesmethoden niet goed aansluiten bij de Surinaamse situatie, werken veel Surinaamse schoolkinderen toch uit oer-Hollandse lesmateriaal. En ook al was dat lesmateriaal – vaak door de Nederlandse uitgever – aangepast aan de Surinaamse situatie, in de ogen van de gebruikers gingen die aanpassingen niet ver genoeg. Lesmethoden wel speciaal voor Suriname ontwikkeld waren al flink verouderd. Kortom: er was een grote behoefte aan ‘eigen’, nieuwe lesmethoden ontstaan.

Hannekes taak was het opleveren van lesmateriaal voor groep 7, voor het vakgebied Taal en Lezen. Dat paste uitstekend bij haar ervaring en expertise, in Nederland werkte ze mee aan diverse taalmethoden. De officiële opdrachtgever van Hanneke was de Vrije Universiteit Brussel, die door het Surinaamse ministerie betrokken was bij het project. De collega’s op kantoor in de Plutostraat in Paramaribo waren dan ook van verschillende nationaliteit: Surinaams, Belgisch, Nederlands.

In de eerste weken ontdekte Hanneke al snel dat er ‘ teveel laken voor de schaar’ lag. Veel lessen die reeds geschreven waren door de Surinaamse auteursgroep voldeden niet of ontbraken zelfs volledig. Om het materiaal op tijd af te krijgen – november 2019 was de deadline – werden meer mensen aangetrokken om naar Suriname te komen.

Half augustus kwam een ander plan op tafel: de inmiddels geworven eindredacteuren (waaronder de schrijver van dit artikel, red.) gingen in Nederland aan de slag om samen met Hanneke en haar collega de klus te klaren. Gezamenlijk werden in krap drie maanden de leerlijnen van jaargroep 7 gecompleteerd, lessen herschikt, herschreven of helemaal opnieuw geschreven.

‘Dat lange-afstandswerken ging best soepel,’ vertelt Hanneke. ‘De Nederlandse dames kennen elkaar goed en hebben veel vakkennis en ervaring. Dan ben je al op elkaar ingewerkt. Terwijl wij in Paramaribo nog sliepen, was in Nederland de dag al begonnen en de eindredactie volop aan het werk. Vanaf één uur ’s middags Nederlandse tijd startte ook Paramaribo op en was er ruimte voor overleg via mail, app of Skype.’ Uiteraard gaf de afstand ook problemen. ‘Even bij elkaar gaan zitten voor een vergadering, dat gaat niet. En een Skypegesprek moest geregeld gestaakt worden om het gekraak en de vertraging in de verbinding. Of om het overdonderende geraas van een tropische regenbui!’

Hanneke leerde tijdens het project hóe anders het onderwijs in Suriname is. ‘Digibord? Allemaal een tablet in de klas? Ondenkbaar. Vaak is er niet eens WiFi.’ Ook wat didactiek betreft herleven andere tijden. ‘Differentiatie? Coöperatieve werkvormen? Verlengde instructie? Daarvoor heb ik echt moeten vechten. Dat is nog niet gebruikelijk in het Surinaamse onderwijs.’

Ook leerde Hanneke over de rijke Surinaamse cultuur. ‘Het Surinaams-Nederlands dat op school gesproken wordt, is voor bijna alle kinderen hun tweede taal. Thuis spreken ze Sranantongo, Saamaka of een van de andere vele talen. In het lesmateriaal is daar aandacht voor, de kinderen leren elkaar over hun moedertaal.’ Het Surinaams-Nederlands is doorspekt met woorden die geleend werden uit deze talen. ‘Gotong royong, soela, tjuri, abun, korjaal: mijn woordenschat is flink uitgebreid door het meewerken aan deze taal methode en mijn verblijf in Suriname.’

De Surinaamse cultuur was ook duidelijk merkbaar in de organisatie van het werk. Kort samengevat: ‘Het verloopt rommelig en de communicatie is statusgevoeliger, dus minder open en direct.’ Hanneke werkte fulltime om alles in goede banen te leiden. In de weekenden was er gelukkig tijd om het land te verkennen. ‘Met een korjaal de Suriname-rivier af naar Botopasi bijvoorbeeld. Onvergetelijk.’

Sinds december is Hanneke weer in Nederland. De overgang was groot. ‘Van het harde werken moest ik echt even bijkomen’. De inzet van eindredacteuren in Nederland bleek een goede zet. Ook voor andere vakken en andere leerjaren wordt die werkwijze nu toegepast. Een van de Nederlandse eindredacteuren loste Hanneke af. Zij coördineert nu vanuit Paramaribo leerjaar 8 Taal en Lezen.

Wat Hanneke vooral mist van Suriname? ‘De heerlijke zon in de blauwe lucht en een taxiritje met open ramen in de avond. Ik kijk terug op een prachtervaring in een geweldig land waar alle bevolkingsgroepen en religies vredig naast elkaar leven.’

Een redactionele toevoeging: Hanneke en de eindredacteuren werkten tegen een uurtarief. Afspraken werden vastgelegd in een mail, zonder officieel contract. Alle rechten werden overgedragen, of er een vermelding van de eindredacteuren op de boeken komt is nog onduidelijk. Gezien de mate waarin de lessen door hen geschreven zijn of herschreven zijn, is deze keuze te betwijfelen.

Ga hier terug naar de homepage.