Raadgedicht – Hoe poëzie de taalontwikkeling kan stimuleren

Als ik op basisscholen kom om over mijn gedichten te vertellen en met klassen gedichten te schrijven, merk ik regelmatig een drempel, zowel bij leraren als leerlingen. Leraren verontschuldigen zich, dat ze eigenlijk niet vaak iets met poëzie doen in hun klas.

Tekst en gedicht door: Mary Heylema

Als ik eenmaal aan de slag ben met de kinderen, ervaar ik plezier bij hen om te mogen spelen met taal. Dit is echter niet zomaar wat freewheelen, poëzie is meer dan fun. Het werken met poëzie kan een verrijking zijn van het taalaanbod op school en naadloos aansluiten bij het curriculum en de onderwijsdoelen.

Het fijne van jeugdpoëzie is bijvoorbeeld dat het om korte teksten gaat. Gedichten zijn met witregels en ruimte rondom op een pagina geplaatst. Voor kinderen die moeite hebben met lezen, kan dit een fijne ingang zijn. Een korte, afgeronde tekst met een rustige, overzichtelijke lay-out.

Daarnaast is (samen) poëzie lezen als aanschuiven bij een banket: hier en daar een regel proeven of een bijzonder woord op de tong leggen. Plezier beleven aan taal, ritme en genieten van taalvondsten. Op deze manier kunnen kinderen de taal die ze (op school) spreken als het ware onderzoeken en ontdekken. Wie plezier beleeft aan taal, wordt nieuwsgierig naar meer. Wie zich openstelt, leert meer.

Een inspirerende, laagdrempelige manier om kinderen in contact te brengen met poëzie is via Raadgedicht.nl, een online wedstrijd waarbij kinderen/jongeren individueel of in klassenverband het gedicht dat centraal staat lezen. In het gedicht ontbreekt één woord. Wie kan het woord raden?

Door zorgvuldig te lezen en zich iets bij onderwerp en dichtregels voor te stellen, kunnen deelnemers een suggestie doen voor het missende woord.

Als de inzendtermijn verstreken is, reageert de dichter zelf op de ingezonden voorstellen. Niet alleen wordt dan duidelijk om welk woord het gaat, maar de dichter gaat ook in op de woordvondsten van de deelnemers. Er zijn immers geen ‘foute’ woorden! Soms komt de dichter zelfs op een ander idee.

Via de spelvorm van Raadgedicht leren kinderen en jongeren op een ongedwongen manier naar vorm en opbouw van een gedicht te kijken. Hoe zit het met het ritme van de regels? Past daar je bedachte woord bij? Sluit het ook aan bij terugkerende klanken? Is het woord enkelvoud of juist meervoud? Is het een alledaags woord of eerder een bijzonder woord? Grappig of juist ernstig?

Spelenderwijs zijn leerlingen op deze manier bezig met hun taalontwikkeling. Ze krijgen oog voor nuances. Als dat niet aansluit bij het curriculum en taaldoelen…

Raadgedicht is eenvoudig te integreren in het onderwijs. Het kan op losse, verloren momenten worden gedaan, met een uitgeprint exemplaar, of via het digbord. Zo kunnen kinderen niet alleen luisteren maar juist ook kijken naar zinsopbouw en woordbeeld. Door het spelelement is het aantrekkelijk: komt jouw gekozen woord in de zogenaamde ‘eregalerij’? Kies je het woord dat de dichter bedacht? Win je het boekenpakket?

In januari 2024 staat er weer een nieuw raadgedicht online. Dit keer voor de categorie 14+. Op andere momenten in het jaar zijn er ook gedichten beschikbaar voor kinderen van 7 jaar en ouder of voor 10 jaar en ouder.

Kinderboekenschrijver Rian Visser bedacht het concept van Raadgedicht, dat nu is ondergebracht bij Het Poëziepaleis (www.poeziepaleis.nl), de organisatie die landelijke poëzieactiviteiten ontwikkelt voor kinderen en jongeren. Het Poëziepaleis fungeert ook als kenniscentrum. Op de website staan veel schrijftips, lesmateriaal, en poëzieworkshops. Een mooie bron voor lerarenteams, maar zeker ook voor educatief auteurs!

Bron gedicht: Raadgedicht.nl