Leestip: Verslaafd aan ons eigen gelijk

Hoe vaak merk jij dat je in een gesprek vooral bezig bent te bewijzen dat jíj het bij het juiste eind hebt? Filosoof Lammert Kamphuis laat in Verslaafd aan ons eigen gelijk zien dat dit geen toeval is, maar een hardnekkige gewoonte die bijna voelt als een verslaving. We zoeken bevestiging van wat we al denken, lezen vooral bronnen die ons gelijk ondersteunen en voelen ons ongemakkelijk bij afwijkende meningen. Dat is menselijk, maar ook gevaarlijk: het beperkt ons denken en leren.

Door: Sabine Sijbesma

Kamphuis is trouw aan zijn missie om filosofie toegankelijk te maken. Het boek leest vlot en is overzichtelijk opgebouwd. Opvallend is dat hij je als lezer in zijn voorwoord al meegeeft dat je de laatste vier hoofdstukken net zo goed eerst kunt lezen als de eerste: dat is meteen een oefening in de lenigheid waar hij voor pleit.

Theorie en denkpatronen

Het eerste deel van dit boek is theoretisch: Kamphuis beschrijft zijn eigen levensloop vanuit een streng religieus milieu. Hij koppelt deze aan onze huidige samenleving, introduceert bekende begrippen uit de filosofie, als confirmation bias, cognitieve dissonantie en het Dunning-Kruger-effect. Daarnaast haalt hij filosofen als Spinoza en Montaigne aan.

De lezer aan het werk

In het tweede deel word je als lezer aan het werk gezet. Kamphuis laat zien hoe Je je denk-luiheid kunt doorbreken door zelf te filosoferen: het vertrouwde vreemd te maken en het vreemde vertrouwd. Hij roept op om minder te polariseren, tegenstanders niet te blokkeren, maar juist naar hen te luisteren. Achterin het boek vat hij zijn praktische oefeningen overzichtelijk samen, zodat je ze makkelijk kunt toepassen.

Een aanname die ik had bij een filosofisch boek is dat het niet praktisch is, maar Verslaafd aan ons eigen gelijk bewijst het tegendeel. Kamphuis zet je als lezer echt aan het denken en aan het doen. Dat onderstreept meteen zijn punt dat aannames niet altijd kloppen, en die van mij dus ook niet.

Tegelijkertijd merkten sommige recensenten op dat het boek niet heel diep ingaat op filosofische theorieën. Maar juist dát maakt het zo toegankelijk. Het is een inspirerend boek voor wie wil beginnen met filosoferen, en voor iedereen die op een praktische manier z’n eigen aannames wil leren herkennen en onderzoeken.

Wat betekent dit voor jou als onderwijsontwikkelaar

Ook voor onderwijsontwikkelaars is dit een interessant boek. Als je nieuw lesmateriaal maakt, begin je vaak vanuit je eigen ideeën over wat goed onderwijs is. Maar Kamphuis nodigt je uit om juist die ideeën eens te bevragen. Welke aannames liggen er eigenlijk onder jouw ontwerp? En sluit je – zonder dat je het doorhebt – misschien bepaalde groepen studenten uit?

Door het ongemak niet te vermijden maar juist te onderzoeken én actief ruimte te maken voor andere perspectieven, kun je lesmateriaal maken dat beter aansluit bij de diversiteit van je studenten.

Over de auteur

Lammert Kamphuis (1983) is filosoof, schrijver en spreker. Hij publiceerde eerder Filosofie voor een weergaloos leven en staat bekend om zijn toegankelijke manier van schrijven en denken.

Praktische informatie

Verslaafd aan ons eigen gelijk – Lammert Kamphuis
Uitgever: De Bezige Bij (2024)
ISBN: 9789403128351
Prijs: € 18,99