Niet alles overlaten aan AI: waarom je als educatief auteur van blijvende waarde bent

8 juli 2025
Auteursbond
5 min
Achtergronden

AI helpt steeds vaker bij het schrijven van lesmateriaal. Maar waar ligt de grens tussen handig hulpmiddel en verlies van vakmanschap als educatief auteur? In dit artikel verkennen we de balans: hoe gebruik je AI slim, zonder jouw rol als educatief auteur te verliezen? Je leest meer over de huidige stand van zaken, toekomstverwachtingen en wat de ontwikkelingen concreet kunnen betekenen voor jouw werk.

Door: Sabine Sijbesma / afbeelding door AI (ChatGPT)

AI in het onderwijs: hoe ver zijn we echt?

Stel je voor, je werkt aan een nieuw hoofdstuk voor een module burgerschap. Je typt een paar steekwoorden in bij ChatGPT of Microsoft CoPilot en binnen enkele seconden rolt er een voorstel uit: heel overzichtelijk, grammaticaal kloppend en ook nog voorzien van toetsvragen. Klinkt efficiënt, toch? Dat is het ook. Steeds meer educatief auteurs gebruiken generatieve artificial intelligence (AI) als praktische hulp bij het schrijven. AI biedt structuur, genereert tekst, herschrijft op taalniveau, stelt vragen voor en denkt mee. Maar het is ook een hulpmiddel dat niet zonder risico’s is. AI weet niet wat jouw studenten nodig hebben en snapt de bedoeling achter lesdoelen en efficiënt onderwijs niet. Wat AI genereert, is gebaseerd op patroonherkenning in taal en niet op pedagogische visie. Daarmee is AI een slimme assistent, maar geen onderwijsontwerper: juist dat onderscheid verdient de aandacht. Jouw onderwijskundige blik blijft onmisbaar.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Kennisnet en de Auteursbond waarschuwen voor afhankelijkheid en kwaliteitsverlies als AI ongefilterd materiaal genereert. Soms komt AI met onjuiste of ongefundeerde informatie of gebruikt het voorbeelden die onbedoeld bevooroordeeld zijn. Als auteur moet je dus scherp blijven. Verantwoord gebruik vereist dus onder andere kennis van het onderwerp.

Ook juridisch kleven er haken en ogen aan AI-gegenereerde teksten. Wie is de auteur? En hoe zit het met auteursrechten wanneer AI bestaande teksten herschrijft zonder bronvermelding? De educatief auteur blijft eindverantwoordelijk. Dat betekent dat je alles wat je gebruikt uit AI, zelf kritisch moet beoordelen, aanpassen en verantwoorden.

AI en de menselijke maat: een blik vooruit

De verwachtingen rondom AI zijn hooggespannen. De technologie kan gepersonaliseerd leren ondersteunen, het automatiseren van toetsing vergemakkelijken en adaptieve oefenvormen mogelijk maken. In de praktijk zien we vooral dat AI veel tijdwinst kan opleveren bij routinetaken: samenvattingen maken, teksten herschrijven of feedback formuleren.

De echte uitdaging ligt niet in wat AI kan, maar hoe we deze als gebruiker toepassen. Wie schrijft de leerdoelen? Wie bepaalt de toon van de tekst? Wie controleert de output op aansluiting bij de doelgroep? AI dwingt het onderwijs om opnieuw na te denken over auteurschap, verantwoordelijkheid en kwaliteit.

Kennisnet stelt dat scholen en onderwijsinstellingen afspraken moeten maken over generatief AI-gebruik. Daarbij gaat het om vragen als: mag je AI gebruiken bij toetsvragen? Wie controleert de bronvermelding? Maar ook: hoe trainen we studenten in AI-geletterdheid?

Voor jou als educatief auteur betekent dit dat je werk verandert, maar het hoeft zeker niet te verdwijnen. Sterker nog, jouw rol wordt belangrijker. Jij kan richting geven, de kwaliteit bewaken en generieke AI-output vertalen naar betekenisvol en leerzaam lesmateriaal.

De educatief auteur in het tijdperk van AI

Als educatief auteur ben je gewend om keuzes te maken: wat moet een student kennen of kunnen? Hoe leg je dat helder uit? Welke voorbeelden maken een tekst herkenbaar? AI kan je op ideeën brengen of werk uit handen nemen, maar het echte schrijfwerk blijft van jouw hand, mensenwerk dus.

Voorbeelden van AI als hulpmiddel:

Je genereert varianten van een uitleg op taalniveau B1 voor mbo-studenten.
Je laat AI brainstormen over praktijkvoorbeelden bij een thema als ‘digitale privacy’.
Je gebruikt AI om formats te maken voor opdrachten of quizvragen.
Je laat een tekst herschrijven van klassikaal naar individueel gebruik.

Wat je beter niet aan AI kunt overlaten:

Het bepalen van leerdoelen en opbouw.
Het bewaken van de toon.
De aansluiting op de context van de betreffende opleiding.
Het inschatten van voorkennis en belemmeringen bij studenten.
Het toetsen van feiten, bronnen en citaten.

Kortom: AI kan veel, maar jij bepaalt wat goed lesmateriaal is en wat relevant is voor jouw doelgroep.

AI: wel of niet geschikt voor papier en digitaal?

Of AI zinvol is, hangt ook samen met het type lesmateriaal dat je maakt. Bij online lesmateriaal kun je sneller experimenteren met AI:

Je past teksten makkelijk aan na feedback van studenten of docenten die je lesmateriaal gebruiken.
Je integreert interactieve elementen, zoals quizzen of video’s.
Je kunt adaptieve leerroutes testen, waarbij AI zelfs onderdelen personaliseert.

Bij lesmateriaal op papier ligt dat anders:

Je moet in één keer de juiste toon, opbouw en inhoud kiezen.
Fouten, vaagheden of generieke taal vallen op, maar kunnen niet zomaar worden aangepast in al het lesmateriaal.
Er is minder ruimte voor interactie of verduidelijking.

In deze context vraagt AI-output om nóg scherpere redactie. De lat ligt hoger: teksten moeten helder, compact en volledig zijn, zonder dat extra uitleg nodig is. Als educatief auteur redigeer je dus nóg kritischer. AI kan wel als kladversie dienen, je kunt mooie voorbeelden genereren, maar het eindproduct is van jouw hand.

Tot slot

AI in het onderwijs is niet de vijand van de educatief auteur, maar vraagt wel om een actieve en kritische houding. Wie AI slim gebruikt, wint tijd en kan gemakkelijk inspiratie opdoen. Maar wie alles uit handen geeft aan AI, loopt het risico op kwalitatief minder goed lesmateriaal.

AI in de vorm van ChatGPT was ook mijn assistent bij het schrijven van dit artikel. Ik liet ChatGPT mijn eerste versie lezen, met daarbij de schrijfwijzer van Eduschrift, en ChatGPT gaf me feedback. Daarnaast dacht ChatGPT mee over de titel boven dit artikel. We waren het er beiden over eens dat de titel ‘Niet alles overlaten aan AI’ een passende titel is.

Meer lezen?

Zie onder andere publicaties van Kennisnet over AI in het curriculum en de richtlijnen van de Auteursbond over auteursrecht en AI-gebruik.

Doe je mee met de brainstormsessie?

Hoe ervaar jij de ontwikkelingen rond AI in jouw werk? Begin 2026 organiseren we een brainstormsessie hierover voor en met onze leden! Meer informatie hierover volgt binnenkort, via deze website en LinkedIn!